1 marca 2023 r. z wielkim sukcesem dobiegła końca zbiórka podpisów pod Europejską Inicjatywą Obywatelską Europa Bez Futer, której celem jest wprowadzenie zakazu hodowli zwierząt na futra oraz importu produktów zawierających futro zwierzęce na terenie całej Unii Europejskiej. Nie oznacza to jednak, że taki zakaz jest pewny. Zgodnie z przepisami prawnymi, ustanowionymi przez unijne instytucje, inicjatywa musi przejść przez kilka etapów procesu prawodawczego, którego przebieg opiszemy tak, abyście wiedzieli, jakie losy czekają jedną z najważniejszych dla zwierząt kampanii.
Europa mówi NIE cierpieniu zwierząt
Poparcie, z jakim spotkała się inicjatywa, przeszło najśmielsze oczekiwania. Docelowo zbiórka podpisów miała trwać do 1 maja 2023 roku, jednak wymaganą minimalną liczbę podpisów, czyli jeden milion, udało zgromadzić się znacznie szybciej, bo już w grudniu ubiegłego roku. Kampania nie zakończyła się jednak wraz ze zdobyciem milionowego podpisu, lecz trwała jeszcze przez dwa miesiące, zdobywając ostatecznie ponad 1,7 mln głosów poparcia. Nie wszystkie jednak z tych podpisów znajdą się w oficjalnej, potwierdzonej puli. Wynika to z faktu, iż niektóre z głosów mogły być nieważne – głównie z powodu wprowadzenia błędnych danych osobowych przez podpisujących. Zebrana liczba pozwoli nam mieć pewność, że nawet pomimo odrzucenia części podpisów z powodu nieważności wymagany milion zostanie zachowany.
Weryfikacja podpisów
Kolejnym etapem inicjatywy obywatelskiej jest weryfikacja zebranych w całej Unii podpisów i sprawdzenie czy są ważne. Proces ten zakończył się 14 czerwca, w związku z czym wiemy, że udało się zgromadzić 1 502 319 ważnych podpisów. Po stronie Polski zebrane zostało 90919 podpisów. Wynik ten oznacza, że inicjatywa będzie musiała zostać rozpatrzona przez Komisję Europejską. Organizatorzy inicjatywy tego samego dnia przekazali treść petycji do Komisji.
Spotkania z instytucjami Unii Europejskiej
Po przekazaniu petycji wraz z wymaganymi informacjami Komisja Europejska ma miesiąc na odbycie spotkania z organizatorami inicjatywy. Na tym spotkaniu przedstawiciele komitetu organizacyjnego będą wyjaśniać Komisji szczegóły związane z celami, których dotyczy inicjatywa, tak aby zapewnić, że Komisja jasno rozumie jej cele, zanim przygotuje swoją odpowiedź.
Następnie organizatorzy wezmą udział w wysłuchaniu publicznym Parlamentu Europejskiego, gdzie będą mieli szansę przedstawić swoją inicjatywę. Parlament może również podjąć decyzję o zorganizowaniu debaty na temat inicjatywy podczas sesji plenarnej, która może zakończyć się podjęciem rezolucji parlamentarnej.
Przed upływem sześciu miesięcy od przedłożenia inicjatywy Komisja musi wyjaśnić, jakie działania proponuje w odpowiedzi na inicjatywę lub dlaczego nie zamierza ich podjąć. Decyzja o braku podjęcia działań będzie oznaczać, iż cele inicjatywy nie zostaną zrealizowane. Komisja może również zaproponować inne rozwiązania niż przyjęcie aktu prawa unijnego. Komunikat o decyzji Komisji zawiera także uzasadnienie kroków, które zamierza podjąć, a także harmonogram dalszych prac.
Projekt przepisów
Jeśli Komisja w ramach działań w związku z realizacją inicjatywy zdecyduje się na zaproponowanie aktu prawnego, będzie musiała przystąpić do opracowania formalnego projektu przepisów. W ramach tego procesu należy przejść przez szereg przygotowań, takich jak konsultacje publiczne czy ocena skutków regulacji.
Kiedy Komisja przyjmie wniosek ustawodawczy, zostanie on przedłożony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej. W dalszej kolejności losy inicjatywy będą zależały już od procesu prawodawczego w Parlamencie i Radzie, który rozkłada się na wiele głosowań i dyskusji z różnymi podmiotami. Proces prawodawczy najszybciej może zakończyć się po 3 miesiącach od przekazania projektu do Parlamentu Europejskiego i Rady, jeżeli te organy wyrażą aprobatę dla projektu. Ze względu na konieczność współdziałania i osiągnięcia porozumienia przez organy Unii procedura może się znacznie wydłużyć. Proces procedowania nad aktem w ramach procedury prawodawczej, przy uwzględnieniu wszystkich możliwych w niej etapów, może zająć łącznie około 10 miesięcy.
Duże znaczenie dla procesu prawodawczego mogą mieć wybory do Parlamentu Europejskiego, które odbędą się w czerwcu 2024 roku. Obrady na temat przepisów wynikających z Fur Free Europe w tej instytucji będą miały miejsce najprawdopodobniej już po zmianie składu osobowego. Uchwalenie przepisów w Parlamencie Europejskim jest niezbędnym elementem do tego, aby europejski zakaz hodowli zwierząt na futra wszedł w życie. Niezwykle ważne jest więc to, aby europosłami zostali politycy, którym zależy na losie zwierząt.
Unijna rewizja prawa dobrostanowego
Losy Fur Free Europe mogą potoczyć się jednak inaczej niż standardowej inicjatywy obywatelskiej. Jest to związane z planami Unii Europejskiej odnośnie do znowelizowania wszystkich unijnych aktów prawnych dotyczących zwierząt hodowlanych. Zbieranie podpisów pod Fur Free Europe zakończyło się wcześniej niż planowano. Dzięki temu Komisja Europejska, która pracuje nad rewizją, mogła przekonać się, że poparcie dla zakazu hodowli zwierząt na futra jest olbrzymie i uwzględnić go w swoim projekcie. Wzięcie pod uwagę przepisów dotyczących zwierząt hodowanych na futro znacznie przyśpieszyłoby poprawę ich losu.
Długa droga do celu
Mimo tego, że wprowadzenie ogólnounijnego zakazu hodowli zwierząt na futra jest bliżej niż kiedykolwiek, przez procedury, którymi związane są instytucje unijne, czeka nas jeszcze długi okres legalnego funkcjonowania ferm futrzarskich. Szansą na przyspieszenie tego procesu jest rewizja prawa dobrostanowego. Niestety nie możemy mieć stuprocentowej pewności, że zakaz hodowli zwierząt na futra zostanie w niej uwzględniony. Zdecydowanie wciąż warto walczyć o wprowadzenie zakazu hodowli w Polsce, co przyniosłoby najszybszą drogę do ratunku zwierząt cierpiących na polskich fermach.