Czy 2025 będzie rokiem zmian dla zwierząt? Projekty ustaw w Sejmie

2025 rok zapowiada się niezwykle obiecująco dla zwierząt. W ostatnich miesiącach do Sejmu złożono aż 10 projektów zmian w przepisach dotyczących ochrony i dobrostanu zwierząt. Prace nad nimi powinny rozpocząć się już w tym roku. Propozycje dotyczą różnorodnych problemów, takich jak hodowla zwierząt na futra, wykorzystanie wyrobów pirotechnicznych, trzymanie zwierząt na uwięzi oraz zapobieganie bezdomności psów i kotów. Jak będą wyglądały prace nad projektami? Na jakie zmiany mogą liczyć zwierzęta i czy będą one korzystne?

Komisja nadzwyczajna ds. ochrony zwierząt

W celu opracowania zmian w ochronie zwierząt, pod koniec roku 2024 w Sejmie powołano Komisję nadzwyczajna ds. ochrony zwierząt. To w jej ramach będą odbywać się początkowe prace nad wszystkimi złożonymi do tej pory projektami. Do zadań Komisji należeć będzie wprowadzanie poprawek, pierwsze głosowanie nad projektami i w końcu skierowanie ich pod obrady całego Sejmu. 

Pracami Komisji kieruje przewodnicząca Dorota Niedziela (KO) wraz z zastępcami: Grzegorzem Cieciórą (PIS), Łukaszem Litewką (Lewica), Jarosławem Rzepą (PSL) oraz Ewą Szymanowską (Polska 2025).

Ponadto, na ten moment do Komisji należy pięciu posłów Prawa i Sprawiedliwości, czterech posłów Koalicji Obywatelskiej oraz poseł Konfederacji.

Do tej pory prace nad częścią z wniesionych projektów toczyły się w ramach Parlamentarnego Zespołu ds. Ochrony Praw Zwierząt, gdzie obradowano nad obywatelskim projektem “Stop Łańcuchom”, ograniczeniami w wykorzystywaniu wyrobów pirotechnicznych i kwestią znakowania zwierząt. W sprawie zakazu hodowli zwierząt na futro powołany został specjalny zespół, w ramach którego odbyło się czytanie projektu popieranego przez Koalicję Obywatelską, Lewicę i Polskę 2050.

Propozycje zmian w ustawie o ochronie zwierząt

1. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt (Druk 703): popierany przez KO, Lewicę i Polskę 2050. Opracowany z udziałem Otwartych Klatek i Fundacji Viva! Projekt dotyczy wprowadzenia zakazu chowu i hodowli zwierząt na futro w celach komercyjnych (z wyjątkiem królika). Zgodnie z projektem istniejące hodowle będą mogły być legalnie prowadzone do 1 stycznia 2029 r. W związku z koniecznością zamknięcia fermy futrzarskiej hodowcom będzie przysługiwało roszczenie o odszkodowanie. Będzie ono tym większe, o ile szybciej przed ustawowym terminem hodowla zostanie zakończona. Pracownikom zamykanych hodowli będzie przysługiwała odprawa.
2. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt (druk 835): popierany przez posłów Konfederacji, Kukiz 15 oraz część posłów Prawa i Sprawiedliwości. Ten projekt także dotyczy wprowadzenia zakazu hodowli zwierząt futerkowych (z wyjątkiem królika). Został w nim przewidziany 15-letni okres przejściowy (do końca roku 2039). Od dnia wejścia w życie ustawy nie byłoby możliwe tworzenie nowych ferm. W ustawie nie zostały przewidziane odszkodowania ani odprawy.
3. Poselski projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach mających na celu poprawę nadzoru nad zdrowiem i ochroną zwierząt (druk 260): wniesiony przez posłów PIS. Projekt przewiduje wprowadzenie zmian dotyczących opieki nad zwierzętami, głównie dotyczących procedury odbioru zwierząt oraz rozróżnienia między „znęcaniem się nad zwierzęciem” a „uchybieniami w standardach pielęgnacji”. Znęcanie miałoby być czynem świadomym, ukierunkowanym na zadanie zwierzęciu cierpienia. Uchybienia w standardach pielęgnacji zostały zdefiniowane jako niezamierzone, wynikające z niewiedzy i zdarzeń losowych (np. choroby lub podeszłego wieku). W dalszej części projekt ogranicza uprawnienia organizacji społecznych do interwencyjnego odbioru zwierząt. Przedstawiciele organizacji musieliby wykonywać swoje zadania w sposób zapewniający odróżnienie od instytucji państwowych i samorządowych. Organizacje miałyby również obowiązek niezwłocznego poinformowania burmistrza/wójta/prezydenta miasta o odbiorze zwierzęcia, a także o każdorazowej zmianie miejsca jego pobytu. W przypadku zwierząt gospodarskich do ich interwencyjnego odbioru byliby upoważnieni jedynie powiatowi lekarze weterynarii, policjanci oraz strażnicy gminni, wykluczając z tego grona przedstawicieli organizacji społecznych. Z przesłanki uzasadniającej dokonanie interwencyjnego odbioru zwierzęcia usunięto zagrożenie jego zdrowia. Projektodawcy zaproponowali również obowiązek rejestracji obrazu w ubojniach oraz usprawnienie wydawania zaświadczeń i dyplomów dla lekarzy weterynarii.
4. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt (Druk nr 350): wniesiony przez Lewicę. Zmiany w ustawie dotyczą ograniczenia stosowania petard i fajerwerków dla ochrony i poszanowania zwierząt. Decyzja o wprowadzeniu ograniczenia miałaby należeć do Rady Gminy, która w uchwale powinna określić jego zakres i objęte nim wyroby. Zakazy mogłyby zostać zniesione ze względu na ważny cel, taki jak obchody sylwestra i Nowego Roku. Rada Gminy miałaby również możliwość wprowadzenia zakazu handlu okrężnego wyrobami pirotechnicznymi.
5. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz ustawy o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego (druk 729): wniesiony przez Koalicję Obywatelską. Projekt dotyczy wprowadzenia ograniczeń używania fajerwerków, ze względu na zagrożenia dla zdrowia zwierząt i narażenia ich na cierpienie. Zakaz, w odróżnieniu od propozycji w poprzednim projekcie jest narzucony odgórnie. Rada Gminy miałaby jedynie prawo znieść zakaz na dzień 31 grudnia i 1 stycznia.
6. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt (Druk nr 608): opracowany przez posłów Koalicji Obywatelskiej.  Założenia przepisów obejmują wprowadzenie zakazu trzymania psów na uwięzi, a także ustalenie minimalnej powierzchni kojca proporcjonalnie do wielkości zwierzęcia. Trzymanie na uwięzi byłoby możliwe tylko w czasie spaceru i transportu psa.
7. Obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz zmianie niektórych innych ustaw (Druk nr 700): Autorzy projektu proponują wprowadzenie wielu nowości i reform w ochronie zwierząt. Należą do nich poszerzenie katalogu czynów uznawanych za znęcanie się nad zwierzętami. Do czynów stanowiących znęcanie się zaliczono między innymi detaliczną sprzedaż żywych ryb (z wyjątkiem akwariowych). Ponadto, w projekcie zawarto niemal całkowity zakaz wykorzystywania wyrobów pirotechnicznych i zakaz trzymania zwierząt na uwięzi (z wyjątkiem spaceru i transportu). Na opiekunów zostałby nałożony obowiązek informowania o zaginięciu lub ucieczce zwierzęcia. Osoby, które spotkałyby porzucone zwierzę, również miałyby obowiązek poinformowania o tym odpowiednich służb. Ustawa przewiduje ponadto wprowadzenie obowiązkowej kastracji psów i kotów oraz oznakowania przez chipowanie. Do pozostałych istotnych propozycji w ustawie należą:
   – uszczegółowienie obowiązków gmin w zakresie zwalczania bezdomności zwierząt;
   – poprawa standardów funkcjonowania schronisk dla zwierząt;
   – zakaz sprzedaży zwierząt domowych przez internet, na giełdach i targowiskach;
   – zakaz umieszczania na budynkach elementów mogących zranić ptaki (np. druty, kolce).
8. Poselski projekt ustawy o zapobieganiu bezdomności psów i kotów (Druk nr 836): wniesiony przez Polskę 2050. Projekt całkiem nowej ustawy dotyczy realizacji obowiązku oznakowania oraz rejestracji psów i kotów, zasad działania ogólnodostępnej krajowej bazy danych psów i kotów oraz Centralnego Rejestru Psów i Kotów, a także wykonywania kastracji. Oznakowanie i rejestracja zwierzęcia w bazie byłyby obowiązkowe, natomiast kastracja lub sterylizacja dobrowolne. Zabieg przeprowadzany byłby bezpłatnie.
9. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt (Druk nr 442): wniesiony przez Lewicę. Zmiany dotyczą ograniczenia liczby pasażerów podczas zarobkowego przewozu osób pojazdami z użyciem siły pociągowej zwierząt (tzw. bryczek i dorożek). Posłowie Lewicy proponują zakaz przewozu więcej niż sześciu osób w tego typu pojazdach.
10. Poselski projekt ustawy o działalności stowarzyszeń felinologicznych i kynologicznych oraz organizacji hodowli kotów i psów rasowych. (Druk nr 837): opracowany przez Polskę 2050. Projekt ma uregulować sprawy z zakresu organizacji hodowli oraz utrzymywania kotów i psów rasowych. Są to przede wszystkim zasady działalności stowarzyszeń wpisanych do rejestru stowarzyszeń zrzeszających hodowców kotów lub psów rasowych, prowadzenie ksiąg hodowlanych i wydawanie rodowodów oraz utrzymywanie kotów i psów rasowych w hodowli.

Czy uda się wzmocnić ochronę zwierząt w Polsce?

Do Sejmu skierowanych zostało wiele słusznych i długo oczekiwanych propozycji zmian. Aż dwa projekty dotyczą zakazu hodowli zwierząt na futro. Różnią się one przede wszystkim okresem przejściowym (2029 i 2039 rok). Ponadto, na podstawie przedstawionych projektów ustaw zwierzęta mogą liczyć na zakaz trzymania na łańcuchach, ograniczenia w korzystaniu z fajerwerków czy na nowe metody zwalczania bezdomności.  Nowelizacje mogą jednak także wiązać się z możliwością ograniczenia możliwości działań przez organizacje społeczne. Komisję powołaną w celu opracowania zmian w ochronie zwierząt z pewnością czeka wiele pracy. Posłowie będą musieli zmierzyć się z wieloma różnymi tematami, a także z odmiennymi pomysłami co do rozwiązania problemów związanych z dobrostanem zwierząt. Liczymy jednak na to, że członkowie Komisji oraz wszyscy parlamentarzyści staną na wysokości zadania i opracują zmiany jak najkorzystniejsze dla zwierząt, kierując się przede wszystkim ich dobrem. Prace nad projektami ustaw z całą pewnością zasługują na uwagę osób, którym zależy na losie zwierząt!