W lipcu 2023 r. na fermach futrzarskich w Finlandii wykryto pierwsze przypadki wirusa H5N1. Do dziś wykryto ich już 20, a około 70 tysięcy zwierząt ma zostać zabitych, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się wirusa. Od 2020 roku koronawirus SARS-CoV-2 został udokumentowany na ponad 400 fermach na świecie – zabito wtedy miliony norek. Naukowcy wyraźnie alarmują: fermy futrzarskie stwarzają zagrożenie epidemiologiczne.
Ptasia grypa na fermach futrzarskich w Finlandii
Pierwszy przypadek wirusa ptasiej grypy H5N1 został wykryty w połowie lipca na fermie lisów w Kausti, w zachodnio-centralnej części kraju. Niedługo potem potwierdzono obecność wirusa na kolejnych czterech fermach. Prawdopodobnie zwierzęta zaraziły się od dzikich ptaków. Wcześniej udokumentowano go u dwóch dzikich lisów, ale nie u hodowlanych.
Do tej pory (stan na 07.08.2023) wykryto już 20 przypadków. Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się wirusa, fiński Urząd ds. Żywności nakazał zabicie ok. 70 tysięcy zwierząt – ok. 30 tysięcy norek i 40 tysięcy lisów.
Warto zaznaczyć, że Finlandia nie jest pierwszym krajem, w którym wykryto wirusa H5N1 u norek hodowlanych – w październiku 2022 roku taka sama sytuacja miała miejsce w Galicji (Hiszpania), wskutek czego zabitych zostało ponad 50 tysięcy norek.
Komunikat Światowej Organizacji Zdrowia w sprawie ptasiej grypy
W lipcu br. Światowa Organizacja Zdrowia wydała komunikat, w którym napisała:
„Wirusy ptasiej grypy zwykle rozprzestrzeniają się wśród ptaków, ale rosnąca liczba przypadków ptasiej grypy H5N1 wśród ssaków – które są biologicznie bliższe ludziom niż ptaki – budzi obawy, że wirus może przystosować się do łatwiejszego zarażania ludzi. Ponadto niektóre ssaki mogą działać jako naczynia mieszające dla wirusów grypy, prowadząc do pojawienia się nowych wirusów, które mogą być bardziej szkodliwe dla zwierząt i ludzi”.
Zwierzęta hodowane na futro nie są tu wyjątkiem. Ryzyko zwiększa fakt, że żyją one w ciasnych klatkach i w dużym zagęszczeniu (zwłaszcza norki). Transmisja wirusów oraz ich mutacja jest więc jak najbardziej możliwa.
Nie byłby to pierwszy raz, kiedy zwierzęta zakażone wirusem przenoszą go – również w zmutowanym wariancie – nie tylko na inne zwierzęta, ale też ludzi.
Koronawirus SARS-CoV-2 na fermach norek
W 2020 roku, kiedy cały świat dotknęła pandemia koronawirusa SARS-CoV-2, wirus pojawił się również na fermach futrzarskich. Pierwszy przypadek został wykryty już w kwietniu tego samego roku w Holandii. Koronawirus zaczął się dynamicznie rozprzestrzeniać w tym kraju, a niedługo później pojawił się także na fermach m.in. w Danii, Grecji, Szwecji, Włoszech, USA, Kanadzie, a także w Polsce.
Niektóre kraje podjęły stanowcze kroki, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusa:
Dania: rząd duński nakazał zabicie wszystkich norek na fermach futrzarskich – zabitych zostało ok. 17 milionów zwierząt, a Dania przestała być największym producentem futer w Europie. Utylizacja tak ogromnej liczby ciał nie była możliwa, więc martwe norki były masowo zakopywane. Niedługo potem media pisały o „norkach zombie”, bo zwłoki zakopanych zwierząt zaczęły wynurzać się na powierzchnię na skutek powstawania gazów w rozkładających się tuszkach. Hodowla norek została zawieszona na dwa lata, ale nie zakazana. Kiedy z początkiem 2022 roku hodowcy mogli wrócić do pracy, jedynie kilkunastu się na to zdecydowało (z ponad 1000, którzy zajmowali się hodowlą przez pandemią). Część z nich się przebranżowiła i zajęła się np. uprawą truskawek.
Holandia: w tym kraju zakaz hodowli zwierząt na futro został wprowadzony już w 2012 roku, jednak okres przejściowy – wyjątkowo długi, bo trwający aż 12 lat – miał zakończyć się w 2024 roku. Z powodu dynamicznie rozprzestrzeniającego się koronawirusa wdrożenie zakazu zostało przyspieszone o trzy lata i w marcu 2021 roku wszystkie fermy futrzarskie w Holandii były już puste.
Szwecja: Szwedzi zawiesili możliwość hodowli (rozrodu) zwierząt futerkowych na rok, ale ostatecznie wrócili do przemysłu.
Włochy: podobnie jak Szwedzi, Włosi zawiesili hodowlę zwierząt na futro na rok, ale później zdecydowali się całkowicie zakazać tej działalności. Zakaz wszedł w życie w styczniu 2022 roku.
Kanada: prowincja Kolumbia Brytyjska wprowadziła zakaz hodowli norek z troski o zdrowie publiczne, a w 2022 roku po raz pierwszy w historii został złożony projekt krajowego zakazu hodowli zwierząt na futro.
W Polsce do tej pory oficjalnie wykryto 18 przypadków SARS-CoV-2 na fermach norek, ostatni w marcu 2023 roku (dane z Głównego Inspektoratu Weterynarii, stan na 07.08.2023).
Wirusa SARS-CoV-2 wykryto także wśród dzikich norek.
Wirusolodzy apelują do rządów o zakończenie hodowli zwierząt na futro
W lipcu 2023 roku przodujący wirusolodzy opublikowali artykuł, w którym apelują do rządów o uwzględnienie zakazu hodowli zwierząt na futro – zwłaszcza norek – w przygotowaniach i prewencji kolejnej epidemii. Według naukowców zagrożenie stanowi nie tylko genetyczna podatność norek na przenoszenie wirusów grypy, również ptasiej, ale też zagęszczenie zwierząt na fermach. Norki są hodowane na masową skalę i na jednej fermie może znajdować się od kilku nawet do kilkuset tysięcy zwierząt. Na największej fermie w Polsce, znajdującej się w Góreczkach (woj. wielkopolskie) trzymanych jest około 400 tysięcy zwierząt. W przypadku pojawienia się wirusa transmisja między zwierzętami jest łatwa i szybka, co obserwowaliśmy podczas pandemii COVID-19.
Szansa na zakaz hodowli zwierząt na futro w UE
20 lipca organizatorzy Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej „Fur Free Europe” odbyli pierwsze oficjalne spotkanie z przedstawicielami Komisji Europejskiej. Zostały przedstawione postulaty i argumenty za wprowadzeniem zakazu hodowli zwierząt na futro oraz zakazu importu futer pochodzących z ferm futrzarskich do krajów UE. Następnym krokiem będzie wysłuchanie publiczne w Parlamencie Europejskim, które będzie miało miejsce tej jesieni. Do 14 grudnia br. Komisja Europejska będzie musiała odpowiedzieć publicznie na inicjatywę – przyjąć ją lub odrzucić, odpowiednio argumentując swoją decyzję.
Szanse na zakaz hodowli zwierząt na futro w Polsce
W czerwcu 2022 roku partia Zieloni złożyła projekt zakazu hodowli zwierząt na futro do laski marszałkowskiej. W tworzeniu projektu pomagały Otwarte Klatki oraz Fundacja Viva!. Propozycja zakłada 5-letni okres przejściowy, odszkodowania dla hodowców oraz rekompensaty dla pracowników ferm. Niestety projekt nie otrzymał do tej pory numeru druku, co oznacza, że trafił do tzw. sejmowej zamrażarki. Cały czas przypominamy o projekcie i próbujemy zwrócić na niego uwagę rządzących, ale niestety na ten moment nie uzyskaliśmy żadnej odpowiedzi, czy projekt trafi do prac sejmowych.
Europejską Inicjatywę Obywatelską „Fur Free Europe” podpisało ponad 107 tysięcy Polek i Polaków, z czego niemal 91 tysięcy podpisów zostało pozytywnie zweryfikowanych.
Jak możesz pomóc zwierzętom hodowanym na futro?
Nadchodzącej jesieni czekają nas wybory do Parlamentu. Jeśli masz ukończone 18 lat, weź udział w wyborach i głosuj na polityków i polityczki, którzy popierają zakaz hodowli zwierząt na futro. Dopóki nie doprowadzimy do zmiany legislacyjnej i formalnego zakazu hodowli zwierząt na futro w Polsce, koszmar zwierząt będzie trwał.
Źródła:
https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2303408120
https://www.theguardian.com/world/2020/nov/25/culled-mink-rise-from-the-dead-denmark-coronavirus