Zna ją prawdopodobnie każdy, ale ilu z nas zastanawiało się, skąd pochodzi, jakich ma przodków oraz jaka jest jej ogólna historia. Mowa oczywiście o bardzo sympatycznej gdaczącej istocie, jaką jest kura domowa.
Kura – skąd pochodzi?
Według Alfreda Brehma, nazywanego „ojcem zwierząt”, kury domowe należą do kurowatych. Początkowo ich gatunek zamieszkiwał wyłącznie rejony Indii i krajów malajskich. Znanych jest nam kilka rodzajów tych zwierząt, jednakże najważniejszym przedstawicielem oraz głównym bohaterem tego wpisu jest kur bankiwa (Gallus bankiwa), uważany za formę wyjściową kury domowej (która notabene powstała, najprawdopodobniej, ze skrzyżowania kura bankiwa i kura siwego).
Gallus gallus- By JJ Harrison (https://www.jjharrison.com.au/) – Praca własna, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=13379216
Mieszka w lesie, w ukryciu, a o jego istnieniu możemy się dowiedzieć w zasadzie tylko wtedy, gdy zdekonspiruje swoją obecność donośnym głosem. Żywi się on nasionami, pąkami i owadami (głównie termitami). Żyje w lesie, najczęściej w pobliżu dróg ze względu na dostęp do jedzenia (oprócz wcześniej wspomnianego pożywienia kury bankiwa znajdują też wartości odżywcze w kale końskim oraz bydlęcym). Mają długie i niezwykle ostre ostrogi, które służą jako bardzo skuteczna broń. Żyją stadnie.
Udomowienie – kiedy i jaki miało wpływ?
Najnowsze badania wskazują, że udomowienie kura bankiwa mogło rozpocząć się już ok. 6 tys. lat p.n.e. (czyli jeszcze w czasach epoki kamienia!) w południowych Chinach, Tajlandii, Birmie oraz Indiach. Najwcześniejsze i najpewniejsze dowody archeologiczne do tej pory wskazują na rok ok. 5400 p.n.e. w Chinach.
Dzięki temu, że przodek kury domowej żyje, udało się je porównać. Jak się okazuje, obecnie udomowiony ptak jest mniej agresywny, mniej podatny na stres, ma większą masę ciała, mniej barwne upierzenie i składa więcej jaj. Możemy na tej podstawie pokusić się o stwierdzenie, że udomowienie kury domowej sprawiło, że stała się dla ludzi jednym z głównych źródeł różnego rodzaju pokarmu.
Dlaczego akurat kury?
Jak możemy się dowiedzieć z książki pt. „Historia żywności. Jak żywność zmieniała świat” Profesora Higmana, „Do cenionych cech naturalnych należały: instynkt stadny obiecujący, że zwierzęta z łatwością dadzą się zaganiać w stada i do zagród; akceptacja hierarchii społecznej; poddanie się woli człowieka; łagodność poświadczająca brak silnego instynktu terytorialnego i agresji wykazywanej w trakcie obrony przestrzeni życiowej”. Kura według ludzi wszystkie te cechy spełniała.
Udomowione kury
Kura domowa pochodzi głównie od kura bankiwa, choć prawdopodobne są również krzyżówki z innymi gatunkami tych zwierząt. W Chinach zaczęto je powszechnie hodować w ok. 1000 r. p.n.e, na terenie Polski w ok. 500 r. p.n.e. (w Chinach w tym czasie odbywało się już sztuczne wylęganie). Prawdopodobnie kury z tamtego okresu przypominały obecne kury bezrasowe.
Fot: Andrew Skowron
Czasy obecne
W obecnych czasach możemy obserwować dominację dwóch gatunków kury – stworzonych do znoszenia wielkich ilości jaj niosek oraz hodowanych wyłącznie na mięso brojlerów.
Przeczytaj także: Jak człowiek stworzył pierwszego brojlera?
fot: Konrad Łoziński
Oczywiście producentom, jak to w biznesie bywa, nie zależy na dobrostanie kur, a jedynie na odpowiednio wielkich przychodach przy jednocześnie niewielkich inwestycjach. Czy tak to powinno wyglądać? Czy na pewno biznes powinien wygrywać z etyką?
Tekst: Krzysztof Mik
Źródła:
http://digitalcommons.calpoly.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2005&context=bts
https://www.thoughtco.com/the-domestication-history-of-chickens-170653
Alfred Brehm „Życie zwierząt – ptaki”, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1962.
W. Higman „Historia żywności. Jak żywność zmieniała świat”, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa, 2012.