Czy zwierzęta czują ból? Pomimo, że dla przeciętnej osoby odpowiedź wydaje się oczywista, to jednak pytanie to od wieków nurtowało filozofów i naukowców. Obecnie odpowiedź jest jednak znana i dla tych, którzy potrzebują twardych dowodów. Nowe odkrycia naukowe rzucają fascynujące światło na temat świadomości zwierząt, pokazując, że wiele gatunków, które wcześniej uznawano za prymitywne, posiada zdolność odczuwania emocji i bólu. Wyraża to opublikowana w 2024 roku Nowojorska Deklaracja o Świadomości Zwierząt. Jest to przełomowy dokument, który nie tylko uznaje te fakty, ale również wzywa do zmiany naszego podejścia do traktowania zwierząt, co niesie ze sobą dalekosiężne konsekwencje dla całego społeczeństwa.
W tym artykule przyjrzymy się bliżej:
- Co to jest Nowojorska Deklaracja i dlaczego jest tak ważna?
- Jakie badania naukowe potwierdzają, że zwierzęta czują?
- Dlaczego powinniśmy myśleć o wszystkich zwierzętach?
Czym jest Nowojorska Deklaracja o Świadomości Zwierząt i dlaczego ma znaczenie?
W 2024 roku badacze, etycy i filozofowie podpisali istotny dla nauki dokument – Nowojorską Deklarację o Świadomości Zwierząt. Jest to potwierdzenie, że wiele gatunków zwierząt, od ssaków po owady, posiada zdolność odczuwania emocji, bólu, a nawet cechuje się skomplikowanymi procesami poznawczymi. Dokument ten opiera się na licznych badaniach naukowych, które pokazują, że świadomość nie jest zarezerwowana wyłącznie dla ludzi czy ogółem ssaków. Deklaracja obejmuje również ptaki, ryby, gady, płazy, a nawet owady.
Dokument ma ogromne znaczenie, ponieważ wzywa do zmiany naszego postępowania wobec zwierząt. Pokazuje, że nie możemy dłużej ignorować dowodów naukowych świadczących o tym, że zwierzęta posiadają złożone stany wewnętrzne, a przede wszystkim są zdolne do odczuwania cierpienia. To wezwanie do bardziej humanitarnego traktowania zwierząt – od hodowli przemysłowej, przez badania, po przemysł rozrywkowy.
Odkrycia naukowe na temat życia wewnętrznego zwierząt
Badania będące podstawą Nowojorskiej Deklaracji dostarczyły przełomowych wniosków. Zgromadzone dowody jednoznacznie pokazują, że wiele gatunków zwierząt posiada zdolność doświadczania emocji, a nawet świadomości.
Jednym z najważniejszych odkryć jest badanie nad krukami, opublikowane w 2020 roku w jednym z najważniejszych czasopism naukowych – “Science”. Dowiodło ono, że kruki nie tylko reagują na bodźce, ale też świadomie postrzegają świat i są w stanie relacjonować swoje doświadczenia. To odkrycie znacząco rozszerza nasze rozumienie ptaków i sugeruje, że ich życie wewnętrzne jest o wiele bardziej złożone, niż wcześniej przypuszczaliśmy.
Innym przełomowym odkryciem było to, że ośmiornice nie tylko czują ból, ale też świadomie go unikają. W badaniu z 2021 roku udowodniono, że ośmiornice szukają ulgi od bólu, co pokazuje, że ich procesy myślowe są znacznie bardziej rozwinięte, niż wcześniej sądzono.
Badania nad pszczołami z 2022 roku wykazały, że te owady mogą angażować się w zachowania przypominające zabawę. Pszczoły toczyły drewniane kulki nie dla korzyści, ale dlatego, że dawało im to przyjemność. To sugeruje, że nawet owady mogą odczuwać emocje, które do tej pory przypisywaliśmy jedynie bardziej zaawansowanym gatunkom.
Nie mniej zaskakujące były odkrycia dotyczące ryb, takich jak danio pręgowane, które wykazują zachowania związane z ciekawością. Badania z 2023 roku pokazały, że ryby te aktywnie eksplorują nowe obiekty w swoim otoczeniu, co wskazuje, że odczuwają emocje takie jak ciekawość. Te wyniki zmieniają naukowe spojrzenie na ryby, które często są postrzegane jako mniej rozwinięte emocjonalnie.
Dlaczego powinniśmy myśleć o wszystkich zwierzętach, a nie tylko o ssakach i ptakach?
Tradycyjnie nauka skłaniała się do postrzegania ssaków i ptaków jako „wyjątkowych” w świecie zwierząt – w końcu mają one wiele wspólnego z nami, ludźmi. Wiele osób nie myśli o rybach, gadach, płazach czy owadach w kontekście cierpienia czy emocji. Jednak badania, które przytoczyliśmy w artykule, jednoznacznie pokazują, że świadomość i emocje są o wiele bardziej rozpowszechnione, niż wcześniej sądziliśmy.
W świetle tych wniosków, istnieje konieczność zmiany praktyk w hodowlach przemysłowych, które ignorują cierpienie zwierząt w imię ekonomicznych korzyści. Prawo powinno uwzględniać fakt, że zwierzęta, niezależnie od gatunku, są zdolne do odczuwania bólu, co oznacza, że ich dobrostan powinien być priorytetem w procesach hodowlanych i przemysłowych. Ponadto, rośnie potrzeba głębszego zrozumienia cierpienia zwierząt dzikich oraz tych wykorzystywanych w badaniach naukowych i rozrywce.
Jednym z takich przykładów uznania najnowszych danych naukowych z obrębu biologii jest uchwalony przez rząd Wielkiej Brytanii w 2022 roku “Sentience Act”. Ten akt prawny wskazuje na to, że wszystkie kręgowce posiadają świadomość, a także wymienia bezkręgowce, jak ośmiornice, cz homary.
Polscy ustawodawcy powinni zapewnić zwierzętom należytą ochronę, w zgodzie zarówno z dowodami naukowymi, jak i wolą społeczeństwa.