Chów klatkowy kur niosek jest najgorszym z systemów produkcji jaj. To system, który odbiera kurom możliwość realizowania nawet najbardziej podstawowych potrzeb: rozprostowania skrzydeł czy swobodnego poruszania się. Niestety większość kur na świecie wciąż jest utrzymywana właśnie w takich warunkach. Na szczęście obecnie obserwujemy już duże zmiany w prawie i praktyce – coraz więcej krajów zakazuje utrzymywania kur w klatkach, a w niektórych w ogóle już nie stosuje się klatek.
Dokonanie tego stało się możliwe dzięki świadomości społecznej i zmianom w biznesie. Wiele firm wycofuje – albo już wycofało – jaja klatkowe. Nie byłoby to możliwe bez wsparcia osób, którym los zwierząt nie jest obojętny.
Zakaz w Unii Europejskiej – czy jest możliwy?
W „Wizji rolnictwa i żywności” opublikowanej w lutym 2025 roku Komisja Europejska potwierdziła swoje zobowiązanie do dokonania rewizji przepisów o dobrostanie zwierząt – w tym wprowadzenia zakazu stosowania klatek1. Zapowiedziała także, że nowe regulacje obejmą jednakowe standardy dla wszystkich produktów na rynku UE, także tych importowanych.
Zmiany w Unii Europejskiej widać już w samej strukturze chowu kur niosek. Większość kur hoduje się w systemach alternatywnych – według aktualnych danych kury hodowane w systemach alternatywnych stanowią już 62%, czyli 243 mln kur, i liczba ta z roku na rok się zwiększa2.
Kraje, które już są wolne od chowu klatkowego
W tym roku ogłoszono, że Szwecja jest całkowicie wolna od chowu klatkowego kur niosek3. Chociaż nie wprowadzono w Szwecji formalnego zakazu, rynek sam zdecydował – nie ma tam już żadnej kury w klatce.
Tym samym Szwecja dołączyła do czterech krajów Europy, które już zrezygnowały z chowu klatkowego: Luksemburga4, Szwajcarii5, Austrii6 i Islandii7.
Kraje, w których wejdą prawne zakazy chowu klatkowego
W Czechach zakaz utrzymywania kur w klatkach wejdzie w życie od 2027 roku8, w Niemczech – od 2026 roku9, Regionie Walońskim Belgii – od 2028 roku10, a w Danii – od 2035 roku11. W tym roku do państw zakazujących stosowania chowu klatkowego kur niosek dołączyła Słowenia – od 2029 roku nie będzie tam możliwe stosowanie klatek12.
W Słowacji rząd i organizacje branżowe podpisały memorandum o zaprzestaniu wykorzystywania klatek w hodowli kur do 2030 roku13.
Ministerstwo Rolnictwa w Estonii również oficjalnie poparło zakaz chowu klatkowego kur niosek. Opublikowano projekt ustawy zakazującej budowy nowych klatek od 2026 roku i nakazującej wycofanie istniejących do 2035 roku14.
Zmiany w Polsce
W Polsce chów klatkowy kur niosek systematycznie ustępuje systemom alternatywnym. Zmiany w strukturze chowu można zaobserwować z roku na rok – a nawet z miesiąca na miesiąc. Obecnie już 33,12% kur jest utrzymywanych w systemach ściółkowym (25,19%), wolnowybiegowym (6,80%) lub ekologicznym (1,13%).
Stowarzyszenie Otwarte Klatki rozpoczęło działania na rzecz poprawy dobrostanu kur niosek w 2014 roku. Pierwsze deklaracje polskich sieci handlowych pojawiły się w roku 2016. Między początkiem 2014 a lipcem 2025 roku udział chowu klatkowego spadł o ponad 20 punktów procentowych – z 87,39% do 66,88% (Główny Inspektorat Weterynarii, „Wykaz podmiotów zarejestrowanych zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 852/2004”).
Kraje, które już zrezygnowały z chowu klatkowego, pokazują, że transformacja jest możliwa. Polska ma szansę nie zostać w tyle – konieczne są jednak dalsze zmiany w biznesie, decyzje polityczne oraz wsparcie transformacji systemów.
