Czy firmy wywiązują się z deklaracji wycofania jaj z chowu klatkowego? Które firmy przodują w zmianach? Publikujemy piątą edycję raportu monitorującego zmiany w branży spożywczej, handlowej i HoReCa.
Od stycznia do marca 2023 roku Otwarte Klatki we współpracy z Fundacją Alberta Schweitzera przeprowadziły piątą edycję corocznego badania sprawdzającego postępy firm w wycofywaniu “trójek”. Do końca 2022 roku 150 firm działających w Polsce ogłosiło wycofanie jaj klatkowych ze swojej oferty lub produkcji najpóźniej do roku 2025. Jak wynika z dotychczasowych badań, już ponad 35% z nich wdrożyło zobowiązania w życie. Pełną listę firm i ich postępy można znaleźć na stronie monitoringu zobowiązania firm.
Czego dotyczą deklaracje?
Deklaracja firmy o rezygnacji z “trójek” dotyczy wszystkich postaci jaj – nie tylko świeżych, ale też tych w formie przetworzonej i będących składnikiem produktów gotowych. Deklaracje sklepów obejmują jaja świeże marki własnej i innych marek oraz jaj używanych w produktach marki własnej. Producenci żywności oraz firmy z branży HoReCa wycofują z użycia zarówno świeże jaja klatkowe, jak i w postaci przetworzonej (np. masa jajowa, proszek).
Kim są liderzy zmian?
Jak wynika z przeprowadzonej ankiety, część firm wprowadziła zmiany wcześniej niż pierwotnie zakładano. Do końca zeszłego roku do grona firm wolnych od “trójek” dołączyły m.in. Airport Hotel Okęcie i Hotel HP Park Poznań (B&D Hotels), Salad Story, New York Pizza Department, a także producenci żywności U Jędrusia i Develey Polska (marka Develey). Ponadto, sieć pizzerii New York Pizza Department zdecydowała się całkowicie wycofać jaja z użycia.
Warto nadmienić, iż jaj z chowu klatkowego nie znajdziemy już także w daniach serwowanych przez największe sieci restauracyjne: KFC, Burger King, MAX Premium Burgers i od zeszłego roku w McDonald’s.
W 2022 roku trend rezygnacji z jaj klatkowych był szczególnie silny w branży handlowej. Biedronka, Makro oraz Żabka Polska zakończyły proces wycofywania świeżych jaj „trójek” ze sprzedaży. Co więcej, dokonały tego na 3 lata przed zakładanym terminem. Dołączyły tym samym do pionierskich sklepów Frisco.pl oraz Netto, które spełniły swoje deklaracje odpowiednio w latach 2019 i 2021.
Krok po kroku, firmy wycofują “trójki”
Firmy dokonują sukcesywnych postępów w realizowaniu deklaracji. North Food Polska i Picaro (Citronex) wycofały jaja całe „trójki”, choć nadal wykorzystują je w postaci przetworzonej. Świeże i Zielone nie wykorzystują produktów przetworzonych zawierających jaja z chowu klatkowego, Piekarnie Oskroba w ciągu roku zredukowały ich ilość o połowę, a Dr Gerard o 80 punktów procentowych. Fabryka Cukiernicza Kopernik raportuje, iż zaledwie 0,57% masy wykorzystywanych surowców z kategorii jaja przetworzone stanowią „trójki”. T-Pizza zredukowała wykorzystanie jaj klatkowych przetworzonych niemalże całkowicie, do 0,5%. Piekarnie Putka zakończą wycofywać świeże jaja klatkowe już w czerwcu 2023.
Ankietowane firmy, zapytane o największe trudności napotykane w procesie eliminacji „trójek”, najczęściej podawały wyższe ceny jaj ze wszystkich systemów chowu oraz ograniczona dostępność jaj całych i przetworzonych z chowu bezklatkowego u dostawców.
NIE KUPUJESZ JAJEK TRÓJEK?
Jaka jest przyszłość chowu klatkowego?
Zmianom w branży spożywczej towarzyszą zmiany w strukturze chowu kur niosek. Według danych Głównego Inspektoratu Weterynarii w marcu 2023 roku 26,4% kur niosek utrzymywano w Polsce w systemach alternatywnych – ściółkowym, wolnowybiegowym i ekologicznym. Oznacza to dalszy spadek udziału chowu klatkowego, obserwowany już od 2014 roku.
Trend rezygnacji z chowu klatkowego wśród producentów jest wyraźny w Unii Europejskiej, gdzie już 55% kur utrzymywanych jest w chowie alternatywnym. Jak wynika z raportu Wycofanie jaj z chowu klatkowego. Podsumowanie zmian w branży spożywczej i na rynku jajecznym 2020, Polscy producenci jaj wykazują gotowość do zmian. Wskazują jednak na potrzebę wsparcia finansowego niezbędnego do inwestycji związanych z dostosowaniem systemów do produkcji bezklatkowej. Co więcej Aktiw, jeden z największych polskich producentów jaj, zadeklarował zakończenie hodowli klatkowej w 2023 roku. Z kolei największy polski producent Fermy Drobiu Woźniak deklaruje, że 50% jaj ich produkcji pochodzi z chowu alternatywnego.
Perspektywa zakazu chowu klatkowego w Unii Europejskiej może przyspieszyć tę transformację. Obecnie w Komisji Europejskiej trwają przygotowania do publikacji wniosku ustawodawczego, planowanej na III kwartał tego roku (2023). Zakaz chowu klatkowego ma wejść w życie najpóźniej w 2027 roku. 81% Polaków jest zdania, że hodowla klatkowa nie zapewnia kurom odpowiednich warunków do życia, a 62,4% uważa, że w Polsce powinien zostać wprowadzony zakaz hodowli klatkowej kur (Biostat, 2022). Przejście na systemy bezklatkowe jest nieuniknionym kierunkiem, a badania wyraźnie wskazują, że w Polskim społeczeństwie nie ma zgody na chów klatkowy.