Wielokrotnie już pisaliśmy o tym, jak Polski Związek Hodowców i Producentów Zwierząt Futerkowych (PZHiPZF), poprzez publikowanie spotów reklamowych, zapraszanie posłów na wizytacje ferm, rozprowadzanie materiałów promocyjnych dla dzieci, czy udział w Hubertusie, stara się rozreklamować wszystkimi możliwymi kanałami hodowlę zwierząt futerkowych.
Ponieważ hodowla norek, lisów i jenotów stała się bardzo lukratywna, a sam PZHiPZF ma poparcie w liderach obecnej partii rządzącej, hodowcy stali się niemal bezkarni. Do tej pory objawiało się to głównie nagminnym łamaniem przepisów, co ujawnił raport NIK oraz ignorowaniem licznych protestów mieszkańców miejscowości, w których fermy już istnieją, bądź też są w budowie. Lecz w ostatnich dniach bardzo zaniepokoił nas fakt wygłaszania przez przedstawicieli PZHiPZF oczywistej nieprawdy dotyczącej hodowania na fermach nowego gatunku zwierząt.
W odpowiedzi na plany nowelizacji przez Ministerstwo Środowiska Rozporządzenia w sprawie listy roślin i zwierząt gatunków obcych, PZHiPZF głośno oprotestował pomysł MŚ, uzasadniając go chęcią zniszczenia polskiej hodowli. PZHiPZF przyjął także stanowisko twierdzące, iż norka amerykańska hodowana na fermach jest odrębnym gatunkiem od dziko żyjącej norki amerykańskiej.Wypowiedzi w tym tonie można było przeczytać w artykule pt. „PZHiPZF przeciw wpisaniu norki i jenota na listę gatunków obcych” autorstwa Pana Michała Hernika, opublikowanym na portalu Farmer.pl w poniedziałek 3.03.2014.
Oczywistą nieprawdą jest mówienie, że norka amerykańska dziko żyjąca jest innego gatunku niż norka hodowlana. Wystarczy przytoczyć podstawową definicję gatunku, który w znaczeniu ogólnym – jest zbiorem osobników posiadających podobne cechy, zdolnych do swobodnego krzyżowania się w warunkach naturalnych – by obalić twierdzenie hodowców.
Norka amerykańska (Neovisionvision) jest gatunkiem charakterystycznym dla Ameryki Północnej. W latach 20-tych XXw. została sprowadzona do Europy, Azji oraz Afryki Południowej w celach hodowli na futro (Dunstone, 1993). Fermy, powstające w wielu krajach, zaczęły sprowadzać z Ameryki norki różnego pochodzenia. A duża skala hodowli oraz jej długi okres przyczyniły się do licznych ucieczek zwierząt z ferm. Norki – “uciekinierzy” z ferm zaczęły się rozmnażać w naturze, ustanawiając tzw. podstawę populacji dzikiej (Bonesi i Palazon, 2007). Pula genowa zwierząt była nieustannie wzbogacana poprzez dołączanie do stada kolejnych uciekinierów, jednak na terenach Europy Wschodniej populacja wolnożyjącej norki amerykańskiej została wzmocniona poprzez uwolnienie w latach 30-tych tysięcy norek amerykańskich z terenów byłego ZSRR (Geptner i Naumov, 1967). W Polsce migrację zwierząt zza granicy Białorusi na tereny najpierw wschodnie, a z biegiem lat coraz bardziej położone na zachód, udokumentowano w latach 70-tych (Brzeziński i Marzec, 2003). Uważa się jednak, że wraz z ekspansją przemysłu, schemat migracji wolnożyjących norek amerykańskich uległ znacznej zmianie.
W Polsce przemysł miał swój początek troszkę później niż w innych państwach europejskich – pierwsza ferma została otwarta dopiero w 1953r. (Lisiecki i Sławoń, 1980). Od tego momentu rejestrowane były przypadki pojedynczych ucieczek zwierząt z ferm, jednak dopiero po roku 1980 zaobserwowano, że obecność wolnożyjących norek jest zależna od obecności w okolicy ferm przemysłowych (Brzeziński i Marzec, 2003). Obserwacja ta skłoniła polskich naukowców do badań nad podobieństwem pomiędzy wolno żyjącą populacją norki amerykańskiej, a populacją hodowaną na fermach.
Analiza mikrosatelit DNA (czyli krótkich, powtarzalnych sekwencji DNA, charakterystycznych dla danego gatunku) wykazała, że norki z ferm są blisko spokrewnione z wolno żyjącymi norkami, a większe różnice występują wyłącznie w obrębie genów odpowiedzialnych za kolor sierści zwierząt (Michalska-Parsa i wsp., 2009). Kolejna analiza mikrosatelit DNA, tym razem przeprowadzona pod trochę innym kątem, wykazała, że wyższe zróżnicowanie genetyczne zaobserwować można nie pomiędzy populacją hodowlaną, a dziką, lecz pomiędzy populacjami zamieszkującymi różne regiony kraju. To znaczy, że np. wolnożyjące norki zamieszkujące województwo zachodniopomorskie są bliżej spokrewnione z norkami hodowanymi w województwie zachodniopomorskim, niż z dzikimi norkami zamieszkującymi tereny Wielkopolski (Zalewski i wsp., 2010). Badanie to udowodniło, że “uciekinierzy” z ferm dołączają się do zwierząt dzikich i swobodnie się z nimi krzyżują, przekazując swoje geny kolejnym pokoleniom. Nie ma zatem mowy o tym, by norki hodowlane były odrębnym gatunkiem od norek wolnożyjących (właśnie ze względu na zdolność do rozmnażania się i przekazywania genów). Do podobnych wniosków doszli także Kanadyjczycy, którzy zauważyli, że dzikie populacje norek pojawiają się wyłącznie na terenach sąsiadujących z fermami futrzarskimi (Beauclerc i wsp., 2013).
By mieć całkowitą pewność powyższych wyników, Polacy przeprowadzili kolejne badanie populacji norek z ferm i norek dzikich. Analiza polimorfizmu mtDNA (czyli podobieństw w obrębie sekwencji mitochondrialnego DNA; używana również do ustalania ojcostwa) wykazała, że oba typy zwierząt są ze sobą blisko spokrewnione. Oznacza to, że polska populacja wolnożyjących norek amerykańskich powstała najprawdopodobniej na skutek rozmnażania się osobników migrujących z Białorusi z osobnikami uciekającymi z ferm (Zalewski i wsp., 2011).
Co ciekawe, Szczepan Wójcik, wiceprezes PZHiPZF w artykule z portalu Farmer.pl powołuje się właśnie na analizę polimorfizmu mtDNA (tzw. analiza SNP – polimorfizm pojedynczego nukleotydu) jako na badanie świadczące o zróżnicowaniu genetycznym norek z ferm i norek wolnożyjących. Jest to jawne naciąganie faktów, ponieważ zróżnicowanie genetyczne występuje nawet w obrębie rodzeństwa. Można zaobserwować, jak bardzo ludzie różnią się między sobą np. wyglądem, co nie oznacza jednak, że należymy do odrębnych gatunków! Dlatego też logicznym jest, że będzie występowało pewne zróżnicowanie genetyczne w obrębie populacji norek hodowlanych i norek wolnożyjących, jednak nie na tyle wysokie, by móc zakwalifikować te zwierzęta do dwóch różnych gatunków.
Uważamy, że publiczne wypowiadanie nieprawdziwych informacji wprowadza w błąd nie tylko osoby pracujące nad nowelizacją Rozporządzenia, lecz także, a może przede wszystkim całe społeczeństwo! Dlatego zachęcamy do zapoznania się z naszymi raportami “Cena Futra” oraz “Drapieżny Biznes”, które w sposób obiektywny przedstawiają zagadnienie przemysłowej hodowli zwierząt na futra.
Uważamy także, iż portale branżowe powinny publikować wyłącznie rzetelne i prawdziwe informacje, ponieważ ich czytelnicy na to zasługują.Oczekujemy zatem od portalu Farmer.pl sprostowania opublikowanych nieprawidłowych informacji.
Monika
06.03.2014
Literatura:
Beauclerc K.B., Bowman J., Schulte-Hostedde AI., 2013, Assessing the cryptic invasion of a domestic conspecific: American mink in their native range. EcolEvol. 3(7): 2296-309
Bonesi L., Palazon S., 2007, The American mink in Europe: status, impacts and control. Biological Conservation, 134: 470-483
Brzeziński M., Marzec M., 2003, The origin, dispersal and distribution of the American mink Mustela vision in Poland. ActaTheriologica, 48: 505-514
Dunstone N., 1993, The mink. T&AD Poyser Natural History, London
Geptner V.G., Naumov N.P., 1967, Mammals of the Soviet Union: Sirenia and Carnivores. IzdatelstvoVysshayaShkola, Moscow
Lisiecki H., Sławoń J., 1980, Mink farming. 3rd edition, PWRiL, Warszawa
Michalska-Parda A., Brzeziński M., Zalewski A., Kozakiewicz M., 2009, Genetic variability of feral and ranch American mink Neovision vision in Poland. ActaTheriologica 54(1): 1-10
Zalewski A., Michalska-Parda A., Ratkiewicz M., Kozakiewicz M., Bartosiewicz M., Brzeziński M., 2010, Multiple introductions determine the genetic structure of an invasive species population: American mink Neovision vision in Poland. Biological Conservation, 143: 1355-1363
Zalewski A., Michalska-Parda A., Ratkiewicz M., Kozakiewicz M., Bartosiewicz M., Brzeziński M., 2011, High mitochondrial DNA diversity of an introduced alien carnivore: comparison of feral and ranch American mink Neovision vision in Poland. DiversityDistrib., 17: 757-768